Lohorung people

Lohorung women in traditional costume at Kathmandu, Nepal

A Lohorung girl at Kathmandu

Lohorung are a janajati or ethnic native people of eastern Nepal.^[1][2] The Lohorung homeland is Sankhuwasabha district in the northern part of the Arun watershed, a tributary to the Koshi. At present they are found in eight other districts of Nepal: Ilam, Jhapa, Sunsari, Morang, Dhankuta, Terhathum, Lalitpur and Kathmandu. They also live in northeastern states of India: Darjeeling and Kalimpong in West Bengal, Sikkim and Assam, and even Bhutan, Australia, United Kingdom and United States.

The Lohorung language belongs to the Kiranti group of Sino-Tibetan languages. Lohorung Yakhkhaba Yuyong is a non-profit organization advocating for the Lohorung community. It is based in Kathmandu, Nepal.

The main festivals of Lohorung are Nwagi and Iksamam.

Lohorung language words

The different branch of Lohorung people

1. Chang-kha me
2. Khaisong
3. Seppa
4. Dingguwa
5. Yangkhurung
6. Lamsong
7. Dekhim
8. Biwa
9. Biksik
10. Lumben
11. ketra
12. yamphu

List of Lohorung villages

• Yaphudanda
• Khartuwa
• Pangma
• Heluwa
• Diding
• Dhupu
• Tallo Dhupu
• Malta
• Khandbari
• Ilam
• Dhankuta
• Letang
• Angla
• Dharan
• Itahari
• Kathmandu
• Yaphu
• Tumlingtar
• Num
• Hedangna
• Dharampur 05, Jhapa

This essay is also found in the spoken version of '

See also

• Other Worlds: Notions of Self and Emotion among the Lohorung Rai a non-fiction social sciences book by Charlotte Hardman about the Lohorung people

उधौली (युङलाम्बा) र उभौली (थाङ्लाम्बा)

लोहोरुङ राईहरु माघे संक्रान्तीदेखी असार मसान्तसम्मलाई उधौली (युङ्लाम्बा) मौसमका रुपमा मान्छन् । मंसिरे पुर्णेलाई उभौली चाडको रुपमा हर्सोल्लासकासाथ मनाउँछन् । साउने संक्रान्तीदेखी पुष मसान्तसम्मलाई उभौली (ठाङ्लाम्बा) मौसमको रुपमा लिइन्छ भने उभौली मौसममा पर्ने बैशाखे पुर्णेलाई पनि एक प्रमुख चाडको रुपमा मानिन्छ । दुवै चाडलाई तामझामकासाथ हाट/मेला लगाएर मनाए पनि अन्य राईले जस्तो ढोल-झ्याम्टा बजाउँदै सार्वजनीक स्थलमा जम्मा भइ समुहमा नाच्ने चलन भने छैन । उभौली या बैशाखे पुर्णे मान्नुको अर्थ भुमी-धर्ती, घाम, हावापानी, नागनगेनी तथा प्राकृतीप्रती आस्थाप्रकट गरि विश्वास राख्दै अब खेतीवाली सुरु गर्ने समय भयो, हामीले लगाएका वालीनालीलाई समयमा वर्षा गराइ राम्रो फल दिलाइदिनोस, हामीले खान पाउँ भनी प्राकृतीसामु प्रार्थना गर्नु हो । हाम्रो साथै पशुपंक्षीमा पनि घाउखटिरा नलागोस, गाउँघरका सबैसबैलाई रोगकष्टबाट मुक्त गराई देउ, झाडापखाला नलागोस, दु:ख नदिनु, आशिर्वाद देउ, अन्नपानीको सह देउ, खडेरी नपरोस, पानी पारि देउ, असिना पानी-हावाहुरि हटाइ देउ, बाढी पहिरोबाट जग्गाजमीनको रक्षा गरि दिनु, चरा, मुसा, किरा फट्याङ्ग्राबाट खेतीवाली जोगाई देउ भनि उभौलीमा पुजिने देउदेउतासामु बिन्ति चढाउनु हो । उधौली या मंसिरे पुर्णे मान्नुको अर्थ भने उभौली सुरु हुनेसमयमा प्रकृतीसामु गरिएको प्रार्थना सफल भइ खेतीवाली खान पाइयो भनी भुमी/धर्तीमाता, नागनगेनिप्रती अन्न अर्पण गर्नु हो । बिभिन्न लोहोरुङबस्तीमा उधौली (मंसिरै पुर्णे) र उभौली (बैशाखे पुर्णे)का दिन आफुले पूज्दै आएका देविदेवतालाई मानी आएको तरिका अनुसार पूजा अर्चना गरिन्छ । ४ वटा पाङमा गाउँमा बसोबास गरेका लोहोरुङ राईहरुले ४ वटा पाङमाबिच अवस्थीत ढाँडे देवीलाई धुमधामसाथ पूजाअर्चना गर्छन् । सामुहिक पूजा हुन्छ । यसका साथै व्यक्तीगत भाकल पनि सोहि दिनै बुझाउने गरिन्छ ।

ढाँडेदेवीलगायत निम्नलिखीत देवीदेवताको पुजा अर्चना गरिन्छ:

१) कालिकामालिका २) कुवेर ३) सिकारी ४) वनेसखण्डी ५) सुब्बा-सुब्बेनी ६) झाँक्रि-झाँक्रिनी ७) सिंहदेवी ८) मंगलादेवी ९) लामा‍-लमाेनी १०) महादेव ११) महारुद्राक्ष-रुद्राक्षनी १२) गणेश १३) अंगत

ओढारभित्र अवस्थीत उक्त देवीथानमा जुनसुकै समयमा जोकोहीको प्रवेश निशेध छ । ढाडे देविका पूजारी भने देवीले रुचाएको व्यक्ती मात्र हुन सक्छन् । पुर्णीमाको बिहान हातमुख धुइ, नुहाएर चोखोनितो भइ पूजा अर्चना सुरुआत गरिन्छ । बोका, कुखुरा, हाँस, परेवा जस्ता पशुपंक्षीद्वारा व्यक्तिगत तथा सामुहिक भाकल बुझाइन्छ अनि पूजा समापन गरिन्छ । गाउँघरमा रुगामार्किले, माहामारी कै रुप लिए उक्त ढाँडेदेविमा पन्चबली भाकल गर्ने चलन पनि पाइन्छ । राँगा, कालो बोका, सेतो भेडा, रातो भाले, हाँस, परेवालगायत जिवातले पन्चबली भाकल गरिन्छ । जुठो मुख भनौँ खाना खाएर ढाँडेदेवीस्थलमा जान हुन्न भनिन्छ । पुर्णीमाको भोलीपल्ट भने बिहानदेखि साँझसम्मै मेला लाग्छ, जुन मेलालाई ढाँडे हाटा (ढाँडे बजार) भनिन्छ । ढाँडैढाँड भित्र रहेकी देवी ढाँडे देवी, सोही देवीको पूजाअर्चना गरेको सुखदउपलक्षमा मेला आयोजना गरिएको हुनाले ढाँडे हाटा भनिएको हो भन्दा फरक नपर्ला । उक्त मेला वर्षमा २ पटक लाग्छ - बैशाखे पुर्णीमा र मंसीरे पुर्णीमाको भोलिपल्ट । मेला ढाँडे देवीथानबाट केहि तल दक्षीणमा रहेको खेत पोके रोपा (पोके खेत) मा लाग्ने गर्छ । पाङमाबासि त प्राय आउने नै भए, त्यस सेरोफेरोका गाउँबाट पनि मेला भर्न आउँछन्, जसले मेलाको आकर्षण बढाइ रहेको हुन्छ । टाढाटाढाका बजारे पनि आउने गर्छन् । आफन्त, नातेदार, इष्टमित्र, कुलकुटुम्ब प्रायसँग एकैठाउँ एकै दिन भेट हुने माहौल बनाइ दिन्छ ढाँडे हाटाले । थोक व्यापारीहरु हुन्छन् । सेलरोटी, जाँडरक्सी, खुद्रा पसल, लत्ताकपडा, चुरापोते, माछामासु, आलुदम, चना, मौसम अनुसारका फलफूल, सुन्तला इत्यादि किनबेच हुन्छ । लोहोरुङ राईहरुको चिनारीस्वरुप पाङमाली सरुवा (हेॽवा दीबु) त छुट्ने कुरै भएन । सबै गाउँले मिलेर यसरी नै सामुहीक पूजाको आयोजना गरि वार्षीक या अर्धवार्षीकरुपमा देवीदेवताको मानसम्मान गरि हाटबजार भरेर उधौली र उभौली चाड हर्सोल्लासकासाथ मनाइन्छ ।

गाउँघरका बुढापाकाहरु कुरा गर्थे:

पैसाको आवश्यक परे बिहान उठेर नुहाइवरी उक्त गुफाजस्तो देवीथानमा धुपबात्ती गरि बेलुकिपख दियो-कलाशसहित थान थापी राखे भोलिपल्ट बिहान हेर्न जाँदा आफुले चिताए बमोजिमको पैसा हुन्थ्यो रे ! कति पैसा चाहिएको, कहिले तिर्ने भाकलसमेत गर्नु पर्ने र भाकल भित्र धन्यबादस्वरुप धुपबात्ति गरेर सोहि ठाउँमा गएर बुझाउनु पर्ने हुन्थ्यो रे । तर, जसले भाकलभित्र बुझाउन सकेन उसलाई केहि हानि नोक्सानि हुन्थ्यो रे । हानि भएका केहि उदाहरण पनि दिन्थे पुर्खाहरु ।

References

External links

• Lohorung Yakhkhaba Society
• Online Lohorung language dictionary