Arcaicam Esperantom

Arkaika Esperanto
Arcaicam Esperantom
Created by Manuel Halvelik
Date circa MCMLXIX
Users not applicable (but same as Esperanto readers) (date missing)
Purpose
Latin
Signuno
Language codes
ISO 639-1 eo
ISO 639-2 epo
ISO 639-3 epo
Glottolog None

Arkaika Esperanto ("Archaic Esperanto"), "native" Arcaicam Esperantom, is an auxiliary sociolect for translating literature into Esperanto created to act as a fictional 'Old Esperanto', in the vein of languages such as Middle English or the use of Latin citations in modern texts.

It was created by Manuel Halvelik as part of a range of stylistic variants including Gavaro (slang) and Popido (patois), forming "Serio <La Sociolekta Triopo>".

Halvelik also compiled a scientific vocabulary closer to Greco-Latin roots and proposed its application to fields such as taxonomy and linguistics. He gave this register to Esperanto the name Uniespo (Uniëspo, Universala Esperanto, "Universal Esperanto").[1]

The idea of an "old Esperanto" was proposed by the Hungarian poet Kalman Kalocsay[2] who in 1931 included a translation of the Funeral Sermon and Prayer, the first Hungarian text (12th century), with hypothetic forms as if Esperanto were a Romance language deriving from Vulgar Latin.

La Sociolekta Triopo

La Sociolekta Triopo (The sociolect triple) does not create new Esperantidoj (like eg Esperanto II), but its sole purpose - including "Arcaicam Esperantom" - is to reflect styles in literature translated into Esperanto, like the Berlin Middle-German dialect spoken by characters in Carl Zuckmayers "Captain of Köpenick" (Popido), or ancient styles in Walter Scotts Ivanhoe (Arkaika Esperanto).[3]

"La Sociolekta Triofo" thus constitutes not three new "constructed languages", but "constructed auxillary sociolects for Esperanto", understandable by every reader of Esperanto; still giving the stylistial differences from dialects (Popido), Slang (Gavaro) and ancient forms contrasting "Fundamento", standard Esperanto, eg. in works of Mark Twain (slang and southern dialect) or Lord of the Rings (Arkaika Esperanto for the elves, Popido for the Hobbits).

Differences from Esperanto

Manuel Halvelik in 1975.

Spelling

diphthongs:
becomes (but see below regarding -aŭ adverbs)
becomes
consonant clusters:
dz becomes zz
ks becomes x
kv becomes

Pronouns

Verbs

Ex: The modern Esperanto verb esti (to be), present tense:

The Arcaicam Esperantom verb estir (to be), present tense:

The other verb tenses behave the same way, as does the conditional mood:

The imperative mood behaves differently from that pattern:

Nouns

Language Nominative Accusative Dative Genitive
  singular plural singular plural singular plural singular plural
Arcaicam Esperantom~om~oy~on~oyn~od~oyd~es~eys
Esperanto~o~oj~on~ojnal x~o al x~ojde ~o de ~oj

Nouns

Correlatives

(Note: Ali-, which in modern Esperanto is not a correlative despite its use in that fashion by some, becomes in Arcaicam Esperantom as altri- a full-fledged correlative.)

Articles

Examples

The Lord's Prayer


Patrom nosam, cuyu estas in Chielom,
Estu sanctiguitam Tuam Nomom.
Wenu Tuam Regnom,
Plenumizzu Tuam Wolom,
Cuyel in Chielom, ityel anquez sobrez Terom.
Nosid donu hodiez Panon nosan cheyutagan,
Ed nosid pardonu nosayn Pecoyn,
Cuyel anquez nos ityuyd cuyuy contrez nos pecait pardonaims.
Ed nosin ned conducu in Tentod,
Sed nosin liberigu ex Malbonom.
Amen.

Version with cognates in standard Esperanto:
Patro nia, kiu estas en Ĉielo,
Estu sanktigita Via Nomo.
Venu Via regno,
Plenumiĝu Via volo
Kiel en Ĉielo, tiel ankaǔ sur Tero.
Al ni donu hodiaŭ panon nian ĉiutagan,
Kaj al ni pardonu niajn pekojn
Kiel ankaŭ ni tiujn, kiuj kontraŭ ni pekas, pardonas.
Kaj nin ne konduku en tenton
Sed nin liberigu el malbono.
Amen.

Romeus ed Yulieta

Sed haltu: cuyam Lumom ityun Phenestron
Traradiat? Yemen orientom,
Ed Yulieta memes Sunom estat!
Lewizzu, belam Sunom, ed mortigu
Enwian Lunon, cuyu tristœ palat,
Char tu, Serwantom eshiam, yamen
Plid belam ol eshi memes estas. Ned estu plud
Eshiam Serwantom, se eshi tuin enwiat:
Eshiam westalam Robom werdam
Ed malsanetzam estat, ed solœ Pholuloy
Wolontœ eghin portait. Eghin phorjetu.
Yemen Damom miham; ho, yemen Amom miham!
Se solœ ityon eshi stziut!

Phrases

See also

References

  1. http://www.universala-esperanto.net/
  2. Elektronika Bulteno de EASL includes the short story La Mezepoka Esperanto from Lingvo Stilo Formo, 2nd cheap edition, Kalman Kalocsay, Budapest, Literatura Mondo, 1931.
  3. Estas ĝuste pro tio ke la franclingva Les contes drôlatiques (La petolemaj rakontoj) fare de Honoré de Balzac, kiu estis aŭtoro el la 19-a jarcento, estas verkita en pseŭde arkaika lingvaĵo, memoriga pri Rabelais, kiu estis aŭtoro el la 16-a jarcento. Nome por (re)krei plejeble fortan analogion kun ties satiraj stilo kaj temaro. A.M. De Jong, kiu samstile tradukis tiun verkon nederlanden, rimarkigas tiurilate: “Pro timo resti nekomprenata de la legantoj en sia propra tempo, Balzac elektis iun hibridan formon (de la franca) kiu restis komprenebla sed tamen elvokis impreson de antikveco. Same aŭdacis fari mi en la nederlanda.”
    Idente agis la fama Walter Scott, verkante sian sukces- romanon Ivanhoe per dialogoj en arkaikeca stilo. Rimark- igas li: “Estas vere ke mi nek povas nek pretendas havigi 11kompletan ekzaktecon rilate al detaloj de la vestaĵoj, kaj eĉ multe malpli al la ankoraŭ pli gravaj punktoj de lingvaĵo kaj moroj. Sed la sama motivo, kiu malhelpis min verki la dialogojn en aŭtente arkaika anglosaksona aŭ normanda franca, en latina aŭ greka lingvo, kaj kiu malebligis publikigi tiun-ĉi historian romanon kun aŭtente antikvaj litertipoj, man-skribitaj per pinta kano sur kvin rulaĵoj de pergameno, ligita al protekta cilindro kaj provizita per sigelo, tiu sama malhelpis min resti absolute precize inter la limoj de la periodo en kiu mia rakonto estas situigita.”
    "Arkaika Esperanto", p.12f.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.